Bugün size anlatacağım kitap Mim Kemal Öke'nin Saraydaki Casus isimli kitabı. Kitabın kapağında "Gizli Belgelerle Abdülhamid Devri ve İngiliz Ajanı Yahudi Vambery" ibaresi mevcut. Kitapta Arminius Vambery'nin gerçekten çok ilginç olan hayat hikayesi anlatılmakta. Bu hayat hikayesinde dönemin neredeyse tüm uluslararası gelişmelerine değinilmiş. Kitap genel olarak Vambery'nin yazarın ağzından hayatı ve Vambery'nin İngiltere ile mektuplaşmalarını işlemiş ve yazar bazı yerlerde araya girerek mektupta anlatılan olaylarla ilgili çeşitli tarihi bilgiler vermiş.
Asıl olana gelince... Arminius Vambery(Saraydaki Casus Reşit Efendi-Vambery) kimdir. Dediğim gibi bence çok ilginç bir kişilik. Türkiye'deki adı Reşit Efendi. Kitaptan öğrendiğimize göre kendisi 1831 veya 1832 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda dünyaya gelmiş bir yahudi. Kendisi aynı zamanda devrinde ünlü bir Türkolog ve profesör. Türkleri belki kendilerinden daha iyi tanımış bir kişi. Kitapta genel kanı kendisinin aslında bir Türk aşığı olduğu. Ben de Vambery'e ait mektuplardan bunu çıkardım. Kendisi 1857 yılında İstanbul'a gelir ve bundan sonra da Türk ve Müslüman yurtları gezileri başlar. Vambery'nin gezilerini bir Türk ve Müslüman kılığında yaptığı da kitapta belirtilmekte ve bu konuda fotoğraflar da kullanılmakta. Ayrıca bu kişi Türkçe'ye o kadar hakim ki Osmanlıca yazışmalar dahi yapmış.
Vambery bir şekilde Sultan Abdülhamid ile kesişir ve bundan sonra da Sultan Abdülhamid ile İngiltere arasında arabuluculuk gibi gibi görünen ajanlık faaliyetlerine başlar. Sultan Abdülhamid'den gördüğü ve öğrendiği şeyleri İngilizlere rapor eder. Kitaptaki mektuplardan bazı yerlerde Vambery'nin İngiliz ajanı mı yoksa Türk ajanı mı olduğunu karıştırmıyor değilim. O kadar Türkleri sevgi ve saygı duyan bir şahsiyetmiş ki bazı konularda Türkler lehine İngilizleri de eleştirmiş Ayrıca bir süre İngilizler dışında siyonist topluluklarla da bağlantıya geçmiş ve şu anda büyük gündem olan Filistin'de bir yahudi devleti için de Sultan'ı iknaya çalışmış ancak başarılı olamamış. Bu konuda yardımcı olduğu kişi Payitaht Abdülhamid dizisinden dolayı şu anda oldukça meşhur olan Theodor Herzl. Velhasıl tarihi olaylara bir yabancının gözünden bakmak açısından oldukça iyi bir kaynak. Tavsiye ederim. İyi okumalar.
Yorumlar
Yorum Gönder
Yazılarımı okuduktan sonra lütfen yorum yapmayı ve yazılarımı paylaşmayı unutmayın.